پرتال کلینیک تخصصی دیابت پارسیان
سبد خرید خالی است.

دیابت و رمضان

روزه داری در ماه مبارک رمضان برای افراد مبتلا به دیابت

آمارهای فدراسیون جهانی دیابت نشان می دهد که در سال ۲۰۱۹ تعداد افراد مبتلا به دیابت تقریبا ۴۶۳ میلیون نفر بوده و تخمین زده می شود تا سال ۲۰۴۵ این تعداد به ۷۰۰ میلیون نفر در کل دنیا خواهد رسید.

در اینجا نکته مهم این است که پیش بینی می شود تعداد افراد مبتلا به دیابت در مناطق مسلمان نشین خاورمیانه و شمال آفریقا  که اصطلاحا به این نواحی منطقه «منا» اطلاق می شود تا سال ۲۰۴۵ بیش از دو برابر شود. بنابراین ما با افزایش آمار مسلمانان مبتلا به دیابت در کل دنیا مواجه خواهیم شد.

مطالعاتی که با موضوع  دیابت و رمضان در سال ۲۰۰۱ انجام شد نشان داد که ۴۲٫۸ درصد افراد مبتلا به دیابت نوع یک و ۹۸٫۷% افراد مبتلا به دیابت نوع دو حداقل ۱۵ روز از ماه رمضان را روزه گرفته بودند.

با توجه به این آمار و ارقام کاملا واضح است که انجام فریضه ی روزه داری در ماه مبارک رمضان برای مبتلایان به دیابت بسیار حائز اهمیت است.

اما سوال مهمی که در اینجا وجود دارد این است که آیا همه افراد مبتلا به دیابت می توانند فریضه روزه داری را انجام دهند؟

متاسفانه این سوال معمولا خیلی دیر و نزدیک به شروع ماه رمضان از ما پرسیده می شود. درحالی که زمان این پرسش یک هفته مانده به ماه رمضان نیست، بلکه همین امروز است.

به عنوان تیم درمان وظیقه ی ما این است که از جنبه ی حرفه ای و پزشکی به این سوال پاسخ دهیم و جنبه های مذهبی این موضوع در حیطه مسئولیت ما نیست. چیزی که در دین مقدس ما بر آن تاکید شده این است که فرد دیابتی بدون اجازه پزشک خود نمی تواند روزه بگیرد و این مسئله هیچ ارتباطی با حال فرد ندارد. بنابراین وظیفه ماست تا این موضوع را بررسی نموده و ببینیم چه پاسخی را باید به چه بیماری بدهیم.

در واقع گفتن این جمله ها که همه ی افراد مبتلا به دیابت می توانند روزه بگیرند و یا همه افراد مبتلا به دیابت نمی توانند روزه بگیرند هیچ کدام صحیح نیست. بهتراست بدانیم هر بیماری شرایط خاص خودش را دارد.

بر اساس پروتکل های جهانی مورد تایید از جمله انجمن دیابت آمریکا، انجمن دیابت اروپا، استرالیا و کانادا افراد مبتلا به دیابت به سه گروه تقسیم می شوند:

  1. گروه اول بیماران دیابتی که به هیچ وجه نباید روزه بگیرند.
  2. گروه دوم بیمارانی هستند که بهتر است روزه نگیرند.
  3. گروه سوم بیمارانی هستند که می توانند روزه بگیرند.

بر اساس پروتکل های بین المللی، این دسته بندی توسط فدراسیون جهانی دیابت که زیر شاخه ای از سازمان بهداشت جهانی است به روز رسانی و تایید شد.

بنابراین این که  یک نفر می تواند روزه بگیرد یا خیر، کاملا به خود فرد و شرایط جسمانی اش بستگی دارد. افرادی که به طور قطع از روزه داری منع می شوند، اگرروزه بگیرند بر اساس نظر اساتید علم فقه روزه شان قبول نیست و باطل است.

اما عده ای از بیماران دیابتی به شرطی که به شرایط با ثبات رسیده باشند، می توانند روزه بگیرند. رساندن این افراد به شرایط با ثبات نیازمند وقت کافی است. از این رو وقتی بیمار یک هفته مانده به ماه رمضان به پزشک خود مراجعه می کند قطعا فرصت کافی برای رساندن بیمار به شرایط باثبات وجود ندارد. بنابراین به این بیمار گفته می شود نمی تواند روزه بگیرد.

https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/managing-your-diabetes/ramadan

https://idf.org/our-activities/education/diabetes-and-ramadan.html

آیا همه ی افراد مبتلا به دیابت می توانند فریضه ی روزه داری را انجام دهند؟

خیر. این پاسخ مبتنی بر قرآن کریم و همچنین آموزه های علمای دین اسلام در طول قرن ها می باشد. افرادی که در صورت روزه داری سلامتشان به خطر می افتد، مجاز به روزه گرفتن نیستند. این افراد شامل کودکان، زنان باردار یا شیرده ، سالمندان و افرادی است که با روزه گرفتن دچار بیماری می شوند. در مورد دیابت، افرادی که کنترل مناسبی بر قندخون ندارند، دیابت نوع یک و افرادی که با وجود تزریق انسولین قندخون آنها دچار نوسان می باشد مجاز به گرفتن روزه نمی باشند.

من می دانم برخی از افراد مبتلا به دیابت روزه می گیرند و هیچ مشکلی ندارند. آیا من هم می توانم روزه بگیرم؟

بله این درست است. برخی از افراد مبتلا به دیابت می توانند بدون اینکه خطری آنها را تهدید نماید روزه بگیرند اما این را بدانید هر فردی با دیگری متفاوت است. بخشی از تصمیماتی که با پزشک تان میگیرید مربوط به نوع داروی مصرفی شما می باشد. بهتر است ۲ تا ۳ ماه قبل از شروع ماه مبارک رمضان یک قرار ملاقات با پزشک خود داشته باشید و درباره چگونگی تاثیر روزه داری بر قندخون با وی مشورت نمایید. پزشک ممکن است برنامه دارویی شما را در این زمان تغییر دهد.

در طی روزه داری باید از چه خطراتی آگاهی داشته باشم؟

افت قندخون ( هایپوگلایسمی) خطر افت قندخون در افرادی که انسولین یا برخی از داروهای خوراکی را استفاده می کنند بیشتر است. فعالیت بدنی باید در طی ساعات روزه داری محدود شود و به بعد از غروب آفتاب موکول گردد. با پزشک خود درباره داروهای مصرفی ، احتمال بروز افت قندخون و نیز روش های پیشگیری از افت قند خون مشورت کنید.

افزایش قندخون (هایپرگلایسمی) در حالی که افت قندخون ممکن است در طی روز اتفاق بیافتد، در زمان افطار نیز احتمال پرخوری و پس از آن افزایش قند خون وجود دارد. از خوردن موادغذایی بسیار شیرین اجتناب نموده و سهم غذایی خود را در حد متوسط حفظ کنید.

اگرچه رمضان به عنوان زمانی برای نخوردن تعریف شده است اما بسیاری از افراد در طی این ماه دچار اضافه وزن می شوند.در برخی از خانواده ها وعده غذایی در زمان افطار دقیقا مشابه یک مهمانی بزرگ است. در طی ماه مبارک رمضان باید برنامه منظم غذایی را رعایت کرد و از پرخوری اجتناب نمود.

به من گفته شده که کنترل قندخون با دستگاه کنترل قندخون خانگی روزه را باطل می کند. آیا این موضوع درست است؟

کنترل قندخون نه تنها منجر به باطل شدن روزه نمی شود بلکه افراد دیابتی روزه دار باید قندخون خود را در طی روز کنترل نموده و در صورت افت قندخون روزه ی خود را افطار کنند.

افت قندخون چگونه درمان می شود؟

اگر قندخون به زیر عدد ۷۰ برسد، مصرف ۱۵ گرم ماده قندی ( ترجیحا مایعات شیرین) اهمیت زیادی دارد. در صورتی که بعد از ۱۵ دقیقه قندخون به حد طبیعی بازگردد اما تا وعده اصلی غذایی یک تا دو ساعت باقی مانده باشد، خوردن یک میان وعده لازم است. برای اطلاعات بیشتر در زمینه درمان افت قندخون، بخش افت قندخون را مطالعه نمایید.

آیا مصرف داروهای دیابت را در طی ماه رمضان قطع کنم؟

آیا مصرف داروهای دیابت را در طی ماه رمضان قطع کنم؟

خیر. شما مصرف داروهای دیابت خود را باید در ماه رمضان ادامه دهید ولیکن زمان مصرف آنها تغییر می کند. مقدار مصرف دارو هم ممکن است تغییر نماید. به همین دلیل از افراد مبتلا به دیابت خواسته می شود حتما قبل از شروع ماه رمضان با پزشک خود قرار ملاقات داشته باشند.

https://www.joslin.org/patient-care/education-programs-and-classes

پاتوفیزیولوژی روزه داری برای افراد مبتلا به دیابت

عبارت پاتوفیزیولوژی روزه داری یعنی همان چگونگی ایجاد خطر روزه داری در افراد مبتلا به دیابتی که سطح قند خون کنترل نشده دارند.

مصرف مواد غذایی در افراد سالم باعث ترشح انسولین و ذخیره شدن گلوکز در کبد و عضلات به عنوان گلیکوژن می شود. در طی روزه داری، سطح گلوکز کاهش می یابد و منجر به کاهش ترشح انسولین می شود. در همان زمان، سطح گلوکاگون افزایش می یابد و تجزیه گلیکوژن را تحریک می کند. با طولانی شدن بیش از چند ساعت روزه داری، ذخایر گلیکوژن تخلیه می شود و سطح پایین انسولین در گردش خون باعث افزایش ترشح اسید چرب از سلول های چربی می گردد. اکسیداسیون اسیدهای چرب باعث ایجاد کتون هایی می شود که می توانند به عنوان سوخت توسط عضلات اسکلتی و قلبی، کبدی، کلیه و بافت چربی استفاده شوند، در نتیجه گلوکز برای استفاده مداوم توسط مغز و گلبول های قرمز کم می شود.

  عوارض حاد روزه داری در افراد مبتلا به دیابت شامل:

  1. افت قند خون
  2. افزایش قند خون
  3. کتواسیدوز دیابتی
  4. کم آبی یا دهیدراتاسیون

لازم به تأکید است که روزه داری برای بیماران دیابتی یک تصمیم شخصی مهم است که باید با توجه به رهنمودهای مربوط به معافیت های مذهبی و با مشورت پزشک صورت پذیرد.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2909082/

مدیریت دیابت نوع ۲ هنگام روزه داری در ماه رمضان

روزه داری در ماه رمضان می تواند منجر به تغییرات متابولیکی در ساعات ناشتایی و سیری شما شود. به همین دلیل مدیریت دیابت نوع ۲ می تواند شما را با چالش های جدید روبه رو کند. یکی از این چالش ها، نوسانات قندخون است که می تواند به شکل افزایش یا کاهش قندخون باشد.

برای پیشگیری از این مشکلات باید اقدامات مناسب انجام شود، این اقدامات شامل افزایش نظارت بر میزان قند خون و تنظیم داروهای کنترل دیابت است .

اکثر افراد دیابتی می توانند با رعایت توصیه ها و راهنمایی های تیم درمان روزه داری را با خیال راحت انجام دهند. دستورالعمل های درمانی موجود، بر کنترل به صورت فردی و خاص خود شخص تاکید می کنند. این کنترل بر این اساس برنامه ریزی می شود:

  1. ارزیابی قبل از ماه رمضان
  2. تنظیمات دارویی در ماه رمضان
  3. پیگیری بعد از ماه رمضان

مرحله ۱: ارزیابی قبل از رمضان

 تمام افراد مبتلا به دیابت که می خواهند در ماه رمضان روزه بگیرند، باید ۶-۸ هفته قبل از شروع ماه رمضان، با تیم درمان خود مشورت کنند. تیم درمان می توانند شرح حال پزشکی مفصلی درباره افرادی که به دنبال روزه داری هستند و کنترل قند خون و توانایی خود مدیریتی را دارند ،در اختیار بیمار قرار دهند.

بخش جدایی ناپذیر از برنامه مدیریت، آموزش متمرکز بر ماه رمضان است که باید شامل آموزش هایی در مورد رژیم غذایی، ورزش و افزایش تعداد دفعات کنترل قند خون باشد.

مرحله ۲: تنظیمات دارویی

نوع دارویی که فرد برای مدیریت دیابت مصرف می کند، بر خطرات احتمالی روزه داری در ماه رمضان تأثیر می گذارد، بنابراین هنگام تنظیم برنامه درمان ، نیاز به بررسی توسط پزشک دارید.

مرحله ۳: پیگیری پس از رمضان

یک جلسه پیگیری بعد از ماه رمضان با تیم درمان به منظور بحث در مورد داروها و تنظیم مجدد رژیم ها و ارزیابی نحوه انجام فریضه روزه داری توسط بیمار توصیه می شود.

https://www.idf.org/component/attachments/?task=download&id=2354:210126_DaR_CH10_Management_of_Type_2_diabetes_when_fasting_during_Ramadan

https://drc.bmj.com/content/5/1/e000365

مدیریت دیابت در افراد سالمند هنگام روزه داری در ماه رمضان

قبلاً افراد سالمند مبتلا به دیابت فقط به دلیل شرایط سنی خود در ماه رمضان در گروه های پرخطر برای روزه داری قرار می گرفتند.  بسیاری از این افراد سالهاست که در ماه رمضان از روزه داری لذت می برند و اگر سلامتی آنها پایدار باشد باید اجازه این کار را به آن ها بدهیم.  طبقه بندی خطر افراد سالمند مبتلا به دیابت نباید فقط براساس سن باشد بلکه باید به وضعیت سلامتی و شرایط اجتماعی آنها هم توجه داشت. به همین دلیل هم توصیه می شود افراد سالمندی که تمایل به روزه داری در ماه مبارک رمضان دارند قبل از شروع این ماه با پزشک خود مشورت کنند و در صورت صلاحدید وی اقدام به انجام این فریضه نمایند.

سالمند به فردی گفنه می شود که سن بالای ۶۵ سال دارد. تشخیص عوارض دیابت در سالمندان اهمیت دارد. سن به خودی خود دلیل خوبی برای طبقه بندی افراد در معرض خطر روزه داری در ماه رمضان نیست، بلکه پیامدهای مرتبط با پیری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. مطالعات نشان می دهند افراد مسنی که موفق به روزه داری می شوند انگیزه بیشتری در زندگی نسبت به همسالان خود دارند.

عوارض حاد دیابت در افراد سالمند مبتلا به دیابت شامل:

  1. افت قند خون

در افراد سالمند احتمال بروز افت قندخون زیاد است و ممکن است با علایمی مانند سرگیجه، هذیان و گیجی همراه باشد. بنابراین، باید اقدامات لازم در زمینه پیشگیری از آن انجام شود. این اقدامات شامل افزایش خودمراقبتی یا کنترل مداوم سطح قند خون در طول روز و تغییر در رژیم غذایی می باشد. نگرانی مهم در میان افراد مسن، عدم آگاهی از افت قند خون است. با این حال، هرگونه تغییر در داروها باید مطابق با راهنمایی پزشکان مربوط انجام شود زیرا هرگونه تغییر می تواند عواقب قابل توجهی داشته باشد.

  1. افزایش قندخون

افزایش قند خون همچنان یک مسئله بزرگ در میان افراد سالمند است. علایم افزایش قند خون به صورت خشکی دهان، سردرد، خستگی و کاهش وزن می باشد. در صورتی که قندخون بالا باشد، حتما باید روزه شکسته شود.

https://www.rafflesmedicalgroup.com/health-resources/health-articles/fasting-during-ramadan-what-an-older-person-needs-to-know/#:~:text=There%20is%20no%20age%20limit,more%20harmful%20to%20their%20health.

https://www.silversneakers.com/blog/intermittent-fasting-is-it-safe-for-seniors/#:~:text=Ongoing%20research%20from%20the%20University,tissue%20as%20they%20drop%20pounds.

افراد مبتلا به دیابت و فشار خون می‌توانند روزه بگیرند؟

دین اسلام از مسلمانان می‌خواهد روزه بگیرند ولی اگر روزه‌داری خطری برای سلامتی بدن آن‌ها داشته باشد، از انجام این فریضه‌ی الهی مستثنی می شوند.

دیابت و فشار خون از بیماری‌های رایج و مزمنی هستند که افراد زیادی به آن‌ها مبتلا می باشند. فشار خون و دیابت انواع مختلفی دارند و در درجات متفاوت خود را نشان می‌دهند. توصیه‌ی اکید پزشکان این است که پیش از شروع ماه مبارک رمضان و آغاز روزه‌داری، اگر به هرکدام از انواع دیابت و فشار خون مبتلا هستید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

در طی ماه رمضان پزشک وضعیت و شرایط بیماری شما را بررسی می‌کند، اگر پزشک تشخیص داد که بدن شما توانایی ادامه‌ی روزه‌داری را ندارد اکیدا توصیه می‌شود از ادامه‌ی روزه‌داری خودداری کنید.

به هر صورت دلایل این توصیه‌ی پزشکان مشخص است. مثلا روزه‌داری طولانی مدت به معنی عدم نوشیدن آب است. کم آب شدن بدن باعث بالا رفتن غلظت خون می‌شود و متعاقبا احتمالا  فشار خون بالا می‌رود. توصیه اکید می‌شود کسانی که فشار خون بالاتر از ۱۵ دارند به طور کامل از روزه‌ گرفتن پرهیز کنند. غلیظ شدن خون می‌تواند خطر ایجاد لخته در رگ‌های این افراد را زیاد نمودن و منجر به سکته شود. در ضمن،  گرسنگی باعث افزایش آدرنالین، کاهش قند خون و متعاقبا افزایش فشار خون می‌شود و افراد مبتلا به فشار خون بالا کاملا در خطر قرار می‌گیرند.

وضعیت برای بیماران دیابتی نیز به همین صورت است. روزه‌گرفتن باعث کاهش قند خون می‌شود و این برای بیماران دیابتی و آن‌هایی که تحت درمان با انسولین هستند بسیار خطرناک است. به هر صورت بیماران دیابتی باید بدانند که نباید تعادل قند خون آن‌ها به هم بخورد. شدت خطر روزه‌داری برای این بیماران بسته به شدت بیماری، سن و سال و نوع داروهای مصرفی کاملا متغیر است. بنابراین توصیه اکید می‌شود که این بیماران هم پیش از آغاز ماه رمضان حتما با پزشک مشورت کنند.

بعضی از بیماران همزمان مبتلا به هر دو بیماری فشار خون بالا و دیابت می باشند و خطر برای آن‌ها بیشتر است. به هر صورت همان‌طور که از ابتدا گفتیم، در هر شرایطی از این بیماری‌ها هستید حتما پیش از شروع ماه رمضان نزد پزشک متخصص بروید و کاملا به توصیه‌ی او عمل کنید.

https://patient.info/diabetes/diabetes-mellitus-leaflet/diabetes-and-high-blood-pressure

https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/01.HYP.0000032853.95690.26

https://www.google.com/amp/s/www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/enjoy-food/eating-with-diabetes/fasting%3famp

راهکارهایی برای کاهش تشنگی و کم آبی بدن در ماه مبارک رمضان

کم آبی

این مشکل خصوصا در فصل گرما بیشتر اتفاق می افتد. بعد از افطار و قبل از سحر از نوشیدنی های بدون کافئین و آب به طور متناوب و کافی استفاده کنید.

حتما این سوال برای شما در ذهنتان ایجاد شده که برای جلوگیری از تشنگی در ماه رمضان چه باید کرد؟

وقتی احساس تشنگی می کنید این بدین معنا است که بدن دچار کم آبی شده است. این بدان معناست که اگر می خواهید دچار کم آبی نشوید نباید بگذارید بدنتان به نقطه ای برسد که احساس تشنگی کنید. در حقیقت در طول روزهای بلند ماه رمضان با خوردن آب تشنگی برطرف نمی شود. همه می دانیم بهترین راه تامین آب بدن نوشیدن آب است. در اینجا سعی نداریم به شما بگوییم چیزی را جایگزین آب کنید، تنها راه هایی را به شما می آموزیم که بین سحر تا افطار آب بدن خود را حفظ کنید.

  1. آب بنوشید

هر شب بدن خود را برای روزه فردا آماده کنید. بعد از صرف افطار در کنار خود آب داشته باشید و هر ساعت یک یا دو لیوان آب بنوشید. اما یادتان باشد اگر نوشیدنی های شیرین یا کافئین دار استفاده کردید باید بیشتر آب بنوشید.

  1. لباس مناسب انتخاب کنید

مواظب نوع لباس پوشیدن خود در طول ماه رمضان باشید. رنگ پیراهن، جنس پارچه شلوار و لایه های لباس همه نقش مهمی در درجه حرارت بدن و پایین نگه داشتن آن دارند.

  1. دوش آب سرد بگیرید

 دوش آب سرد به چندین روش کمک می کند بدن در ماه رمضان کم آب نشود. بعد از چند روز روزه گرفتن تشنگی تبدیل به احساسی عادی می شود. سعی کنید به دیگر نشانه های کم آب شدن بدن از جمله ترک خوردن لب، برافروخته شدن پوست، خستگی، افزایش دمای بدن، نفس نفس زدن، بالا رفتن ضربان قلب، سرگیجه، ضعف و به سختی نفس کشیدن توجه کنید. اگر یک یا چند مورد از این نشانه ها را در خود مشاهده کردید باید از هر راه ممکن کمک بگیرید تا دمای بدن پایین بیاید. ۵ تا ۱۰ دقیقه سر خود را زیر دوش آب سرد بگیرید .اگر سرکار یا در اداره هستید مسلم است که امکان دوش گرفتن ندارید در این شرایط حوله ی کوچکی را با آب سرد خیس کنید و روی پیشانی، اطراف گوش، گردن، پشت گردن و روی سینه ی خود بکشید.

  1. به غذایی که می خورید، توجه کنید

غذای دریافتی نقش مهمی در کم آب شدن بدن یا تامین آب مورد نیاز بدن دارد. غذاهای دارای قند بالا ( مانند شیرینی های ماه رمضان ) بدن را بسیار کم آب می کند اما میوه ها گزینه مناسبی برای ذخیره اضافی آب هستند. پس به جای مصرف شیرینی ها در زمان افطار یا سحر ، میوه میل کنید. مثلا چند تکه هندوانه یا پرتقال بخورید. سالاد های سبز نیز گزینه های مناسبی برای تامین آب بدن هستند. هرگز در یک وعده مقدار زیادی آب ننوشید. به جای نوشیدنی های قندی از موادغذایی بدون کالری استفاده کنید. خوردن غذاهایی که آب فراوانی دارند مانند میوه، سبزیجات، سوپ و خورشت ها برای جایگزین کردن مایعاتی که در طول روزه داری از دست دادید، لازم است. با این کار مطمئن می شوید روز بعدی را نیز با بدنی هیدراته روزه می گیرید. در طول ماه رمضان آب دریافتی افزایش نمی یابد. همچنین مایعات در طول روز در شکل ادرار از طریق پوست، نفس کشیدن و عرق کردن از بدن خارج می شود. بدن به مرور به شرایط جدید عادت می کند بنابراین آب بیشتری را برای روزه بعد در خود ذخیره خواهد کرد.

  1. ورزش کنید

با عرق کردن، بدن مقدار زیادی آب از دست می دهد. بدون شک ورزش کردن یکی از علل کم آب شدن بدن است اما ورزش سبب دفع سموم و دیگر عناصر مضری که بدن را کم آب می کند، می شود. زمان مناسبی را برای ورزش کردن انتخاب کنید ( ۲ تا ۳ ساعت بعد از افطار توصیه می شود ) بعد از ورزش سعی کنید به همان مقدار که آب از دست دادید آب بیاشامید تا نیاز بدن تامین شود.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32333691/#:~:text=In%20addition%2C%20due%20to%20the,of%20hypoglycaemia%2C%20hyperglycaemia%20and%20dehydration.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8108432/

ورزش و رمضان

منع تمرینات سنگین ورزشی در ماه رمضان

در این ماه برای جلوگیری از ضعف قوای جسمانی، کاهش فشار خون، سرگیجه، سردرد و تهوع باید از انجام تمرینات سنگین اجتناب نمود. چرا که فعالیت زیاد باعث از دست رفتن نمک، آب زیاد و در نتیجه عطش فراوان و افت فشار خون و ضعف شدید می‌شود.

نوشیدن آب کافی و مایعات در وعده‌های افطار و سحر باعث می‌شود افراد دچار کم‌آبی نشوند. زیرا همان طور که در مقالات معتبر تاکید شده، یکی از دلایل دردهای عضلانی در افراد، کاهش آب میان‌بافتی و به هم خوردن تعادل الکترولیت‌های بدن است. علاوه بر کاهش شدت تمرینات، مدت زمان انجام تمرین را نیز باید کاهش داد و حداکثر روزی ۳۰ دقیقه انجام شود.

بعد از افطار ورزش کنید

بیماران دیابتی در طول روز نباید بیشتر از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه فعالیت شدید بدنی داشته و یا ورزش کنند.

نکته مهم دیگر، انتخاب زمان مناسب برای انجام تمرینات است. توصیه می‌شود زمانی که بیشترین میزان انرژی را دارید برای انجام تمرینات انتخاب کنید، منتها به یاد داشته باشید بلافاصله پس از خوردن غذا نباید تمرین انجام داد. افراد عادی و بیماران که شدت تمرین‌هایشان سبک است، می‌توانند تمرینات خود را صبح انجام دهند.

افراد ورزشکار که تمرینات سنگین‌تری دارند بهتر است یک تا سه ساعت پس از افطار تمرین کنند. در کل، بهترین زمان انجام تمرینات یک تا سه ساعت پس از افطار است. در صورتی که مجبور به فعالیت قبل از افطار بودید، باید تمرین با افطار حداقل یک تا دو ساعت فاصله داشته باشد. برای جلوگیری از کاهش فشار خون، سرگیجه، سردرد و تهوع که در شرایط بی‌غذایی پس از تمرین به وجود می‌آید لازم است فعالیت با شدت سبک و متوسط انجام دهید و برای انجام مسابقات مهم در ماه رمضان با متخصص تغذیه مشورت کنید.

ورزش هوازی، مناسب روزه‌دار

بهترین ورزش در طول ماه رمضان، شنا، پیاده‌روی ، دوچرخه‌سواری و ورزش‌‌های هوازی است که باعث تسریع گردش خون می‌شود و در نتیجه خون و اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد و شادابی و نشاط را در پی دارد. بیماران در مشورت با متخصص ورزشی علاوه بر تمریناتی که به آنها توصیه شده است می‌توانند هر یک از ورزش‌های فوق را انجام دهند و در برطرف شدن دردها و حتی حفظ سلامت خود در ماه مبارک رمضان بکوشند.

تغذیه ورزشکاران در سحر و افطار

ورزشکاران روزه‌‌دار می‌توانند با مصرف غذاهای انرژی‌زای قندی و کربوهیدرات مانند ماکارونی و سیب‌زمینی هنگام سحر مانع مشکلات ناشی از کمبود مواد قندی شوند.

ورزشکاران سعی کنند کربوهیدرات‌های پیچیده ،سبزیجات و پروتئین  مصرف کنند. این مواد هم از گرسنگی پیشگیری می‌کند و هم نیازهای بدن را تأمین خواهد کرد.

مصرف مواد غذایی دیرهضم، گرسنگی را در ورزشکاران به تعویق می‌اندازد. غذاهای دیرهضم مانند حبوبات و غلات و مواد غذایی حاوی پروتئین است. همچنین میوه‌های متنوع و انواع مغزهای کم‌نمک از جمله پسته، بادام، فندق و گردو مواد مناسبی برای جبران کمبود انرژی ورزشکاران روزه‌دار در فاصله زمانی افطار تا خواب می باشند.

https://www.hamad.qa/EN/your%20health/Diabetes/Pages/Diabetes-and-Fasting-During-Ramadan.aspx#:~:text=Normal%20levels%20of%20physical%20activity,it%20may%20lead%20to%20hypoglycemia.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28943269/

 

 

مصرف زولبیا و بامیه برای افراد دیابتی در ماه مبارک رمضان

شاید شما هم جزو افرادی هستید که ماه رمضان را بدون زولبیا و بامیه قبول ندارند و از اول تا آخر ماه، همه ی قند مصرفی تان را با این شیرینی تامین می کنید. زولبیا و بامیه ها با وجود قند، چربی بالا و حرارت زیاد در هنگام آماده شدن از ارزش غذایی بسیار پایینی برخوردارند. این موادغذایی سرشار از اسیدهای چرب اشباع هستند و در روغن زیادی سرخ می شوند و پس از هر بار سرخ کردن، روغن آن عوض نمی شود که این مسئله بسیارخطرناک است و برای سلامت بدن مضر است. روزه داران دیابتی باید بدانند که برای سلامت خود باید مقدار کمی از این ماده ی غذایی دریافت نموده و یا کاملا از آن چشم پوشی کنند ، چرا که عوارض زیادی به دنبال دارد.

مصرف زولبیا و بامیه در صورتی که در خانه و با توصیه های بهداشتی و ایمنی تهیه شود، به جز کالری بالا و ارزش غذایی پایین، ضرر دیگری برای بدن ندارد. اما تهیه ی آن از شیرینی فروشی ها که بارها و بارها در یک ظرف روغن، زولبیا و بامیه طبخ می شوند، سمی و مضر است. اگر باز هم هوس این مواد سرطان زا را کردید، کافیست خطرهای استفاده از آن را که در ادامه بیان شده، به یاد بیاورید.

  1. بروز بیماری های قلبی
  2. خطر ابتلا به سرطان
  3. افزایش وزن و چاقی
  4. افزایش غلظت خون
  5. ایجاد مشکلات گوارشی و ترش کردن معده
  6. بالا بردن سطح قند خون

۷ توصیه در استفاده از زولبیا و بامیه در ماه رمضان

گذشتن از زولبیا و بامیه های ماه رمضان کار بسیار سختی است. با وجود خطراتی که برای آن بیان کردیم، اگر باز هم به خرید و مصرف آنها اصرار دارید، حداقل توصیه های زیر را جدی بگیرید:

  1. هرگز زولبیا و بامیه های سوخته، قهوه ای رنگ یا مانده را نخرید.
  2. زولبیا و بامیه های رو باز را نخرید، چون در معرض آلاینده های هوا هستند.
  3. زولبیا و بامیه سبب تشنگی می شوند و نیاز به آب را به صورت غیرطبیعی افزایش می دهند. سعی کنید به اندازه مصرف کنید.
  4. در وعده سحری زولبیا و بامیه نخورید ، زیرا قندخون را به صورت ناگهانی افزایش داده و بعد از مدت کمی افت می کند که سبب گرسنگی زودرس در ساعات ابتدایی روزه می شود.
  5. برای تامین قندخون در هنگام افطار از خرما وکشمش به جای زولبیا و بامیه استفاده کنید.
  6. از نگهداری طولانی مدت زولبیا و بامیه در منزل خودداری کنید.
  7. هرگز زولبیا و بامیه را در معرض نورخورشید و پشت شیشه قرار ندهید.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26013795/

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.diabetes.co.uk/diet/ramadan-and-diabetes.html&ved=2ahUKEwi49M-x2cbvAhXWWhUIHZ-oA34QFjABegQIBBAF&usg=AOvVaw1CK46dGP18C0zWkd2fzpgI

دیابت، روزه داری و سلامت پوست

وقتی از حفظ سلامت پوست صحبت می کنیم، منظور همه ی مراقبت هاییست که برای بهبود، ترمیم و بازیابی پوست انجام می دهیم. حفظ سلامت پوست در هر شرایطی لازم است اما به این جهت به حفظ سلامت پوست در ماه رمضان تاکید بیشتری داریم که در همه ی افراد، به ویژه افراد مبتلا به دیابت به دلیل نوشیدن آب کمتر در طول روز، سلول های آن ها ذخایر آب خود را از دست داده و پژمرده می شوند. برای اینکه پوست شما در ماه رمضان خشک و تیره نشود، باید ساعاتی از روز را به مراقبت از آن اختصاص دهید و کارهای زیر را انجام دهید.

 برای حفظ سلامت پوست در ماه رمضان انجام این کارها را فراموش نکنید:

  1. تغییر شوینده ها

برای اینکه پوستتان خشک و تیره نشود، شوینده ی صورت معمول خود را با یک پاک کننده حاوی اسید گلیکولیک ( پوست خشک – معمولی ) یا اسید سالیسیلیک ( پوست چرب ) عوض کنید.

  1. استفاده از اسکراب

اگر پوستتان حساس است بهتر است روزانه از پاک کننده های ملایم استفاده کنید. کرم های نرم کننده و آبرسان گزینه ی مناسبی هستند. علاوه بر مرطوب کننده ها هفته ای یکبار از اسکراب استفاده کنید.

  1. استفاده از محصولات مراقبت پوست

کرم های معمول  مراقبت از پوست خود را با لوسیون ها یا سرم های مرطوب کننده ی سبک عوض کنید تا پوست بتواند نفس بکشد و جوش نزند. هر بار که صورت خود را می شویید، سرم مرطوب کننده بزنید تا مطمئن شوید پوستتان نرم و مرطوب باقی می ماند. به دنبال محصولاتی باشید که حاوی ویتامین A و C هستند.

  1. استفاده از ضد آفتاب

استفاده از ضد آفتاب در هر فصل و زمانی، حتی در فصل زمستان ضروری و لازم است. در ماه رمضان هم به دلیل از دست دادن آب بدن، پوست حساس تر می شود. بنابراین، مصرف ضد آفتاب ضرورت بیشتری پیدا می کند. سعی کنید ضد آفتابی انتخاب کنید که دارای UAV و UVB مناسب و همچنین SPF 50 باشد.

  1. انتخاب هوشمندانه غذا و فعالیت ها

سعی کنید در ماه رمضان از خوردن فست فود های چرب، قند و کربوهیدرات های تصفیه شده پرهیز کنید. البته مصرف غذاهای سالم همیشه اهمیت دارد، اما عدم مصرف فست فودها در ماه رمضان باعث می شود تا هم کمتر احساس تشنگی کنید، هم دچار افزایش وزن نشوید و هم پوست صاف و سالمی داشته باشید.

  1. خواب کافی

اگر می خواهید دور چشمانتان سیاه نشود و خسته به نظر نیایید شبها خوب بخوابید. هر فردی روزانه تقریبا به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب با کیفیت نیاز دارد.

و  برای داشتن پوستی سالم سبزیجات تازه، پروتئین و میوه میل کنید. ورزش کنید. و مقدار زیادی آب بنوشید.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4477152/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24652733/

https://diabetesjournals.org/care/article/37/4/e68/31831/Beliefs-of-People-With-Diabetes-About-Skin-Prick

سوالات رایج

سوال :توصیه های تغذیه ای برای افراد مبتلا به دیابت در طول ماه رمضان چیست؟

 جواب: به افراد طبیعی و افراد دارای اضافه وزن توصیه می شود که در طول ماه رمضان نباید اضافه وزن داشته باشند. برای افراد چاق ماه مبارک رمضان فرصت عالی برای کاهش وزن است .

به افراد لاغر و کسانی که در مرز لاغری هستند توصیه می شود وزنشان را در طی ماه رمضان کاهش ندهند .

خوردن با ولع مواد غذایی در زمان افطار و عدم احتیاط  در خوردن میتواند سبب بالا رفتن چربی خون و در بلندمدت اضافه وزن شود .

رعایت رژیم غذایی حتی در هنگام روزه داری لازم است.

لازم است مصرف مواد غذایی شیرین از جمله زولبیا و بامیه را محدود کنید . در صورت تمایل شدید به مواد شیرین بهتر است از شیرینی های مجاز رژیمی استفاده کنید .

هنگام افطار بهتر است با یک غذای ساده « مشابه صبحانه » آغاز کنید و شام را بلافاصله ۱ تا ۲ ساعت بعد از افطار صرف کنید.

قبل از خوابیدن نیز می توانید غذای مختصری مشابه عصرانه میل کنید. غذای سحر بسیار مهم است    « در صورت نخوردن سحری روزه داری ممنوع میباشد .

هنگام سحر و قبل از شروع روزه لازم است حداقل ۱ تا ۲ لیوان آب نوشیده شود تا بدن در طی روز دچار کم آبی نشود .

سوال: در چه ساعاتی از روز در طول ماه مبارک رمضان باید آزمایش قند خون انجام شود؟

جواب: زمان انجام آزمایش در ماه رمضان قبل از افطار ، سه ساعت بعد از افطار و پیش از سحر توصیه می شود که اطلاعات خوبی از وضعیت قندخون در اختیار بیمار می گذارد . همچنین هر زمانی که فرد احساس علایم افت قندخون و افزایش قندخون را دارد باید قندخون خود را تست نماید. این کار توسط دستگاه گلوکومتر انجام می شود.

سوال: توصیه های ورزشی  برای مبتلایان به دیابت در طول ماه مبارک رمضان چیست؟

جواب: فعالیت بدنی فرد روزه دار باید در حد معمول باشد و استراحت زیاد به نفع شما نیست . اموری که به فعالیت بدنی شدید نیاز دارد را بهتر است انجام ندهید ولی در صورت اضطرار انجام این فعالیت ها را به بعد از ظهرها موکول نکنید .

باید درصورت امکان در طی شب چند ساعت بعد از افطار زمانی را به ورزش اختصاص دهید .

سوال: در صورتی که بیمار دیابتی در هنگام روزه داری دچار افت قندخون  شود، چه اقداماتی باید انجام گیرد؟

جواب: یکی از عوارض خطر آفرین هنگام روزه داری ، کاهش بیش از حد قندخون است که خود را با علائمی همچون ضعف ، بی حالی ، عرق سرد ، تپش قبل ، سرگیجه ، تاری دید ، گرسنگی شدید و لرزش بدن و نهایتاً بیهوشی نشان می دهد .

در صورتی که بیمار دیابتی روزه دار ، وسط روز دچار علائم افت قندخون شد باید فوراً با دستگاه گلوکومتر قندخون را اندازه گیری نماید . در صورتی که مقدار قندخون کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد حتماً روزه خود را می بایست افطار کند .

اگر دستگاه ندارد ، در صورت پبدایش علائم افت قندخون سریعاً روزه خود را افطار کرده و با مصرف مایعات شیرین به اندازه لازم مانع از بروز عوارض بعدی شود .

سوال: من بیماری قند دارم و در حال حاضر برای پایین آوردن قند خونم از قرص قند استفاده می کنم ، آیا  می توانم امسال روزه بگیرم؟

جواب: در صورتی که شما به بیماری مزمن دیگری که پزشک مربوطه شما را از گرفتن روزه به علت آن منع کرده است مبتلا نیستند و در حال حاضر قند خونتان در حد قابل قبولی است و اخیراً دچار افت قندخون نشده اید ، به احتمال زیاد می توانید روزه بگیرید . با پزشکتان مشورت کنید و به هیچ عنوان خودسرانه روزه نگیرید

سوال: اگر من روزه بگیرم ممکن است دچار عوارض بشوم؟

جواب: خطرناکترین عارضه روزه داری ، کاهش بیش از حد قندخون است . شما طی روزه داری بیش از هرچیز باید مراقب باشید که قندخونتان زیاد افت نکند .

سوال : چگونه می توانم بفهمم که قندخونم پایین آمده است؟

جواب: افت قندخون با علامتهایی مانند ضعف و بی حالی ، عرق سرد فراوان ، تپش قلب ، سرگیجه ، تاری دید، گرسنگی شدید و لرزش بدن و در نهایت بیهوش شدن مشخص می گردد . به این علایم توجه کنید.

https://www.greaterkashmir.com/todays-paper/diabetes-and-ramadan-frequently-asked-questions

ترجمه : خانم رحیمه درودی

ناظر عالمی محتوا: خانم مریم احمدی نژاد

راه ارتباطی: ۳۸۵۸۴۰۴۰ داخلی ۱۰۸

دیدگاه‌های نوشته

*
*