کنترل و درمان دیابت بارداری
کنترل و درمان دیابت بارداری
کنترل و درمان دیابت در دوران بارداری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. جهت دستیابی به این اهداف می توان اقدامات زیر را انجام داد:
۱-پایش منظم سطح قند خون در طی روز – در مراحل اولیه توصیه می‌گردد که چهار بار در روز قند خون با دستگاه‌های اندازه گیری قند خون کنترل شود: قبل از صبحانه و ۲ ساعت پس از هر وعده غذایی. برخی مواقع ممکن است پایش قند خون قبل از همه وعده‌های غذایی نیز لازم باشد.
۲-بررسی ادرار به منظور آگاهی از وجود کتون (یک نوع اسید که وجود آن در ادرار نشان می‌دهد دیابت کنترل نشده‌است).
۳- رعایت رژیم غذایی – نظم غذایی یکی از مهم ترین موارد در کنترل قند خون در طی ساعات روز است. بر همین اساس پزشک معالج، از بیمار درخواست می‌کند دریافت کالری اش را در چند نوبت منظم در طی روز توزیع نماید.
۴-فعالیت بدنی و ورزش پس از تایید پزشک معالج – داشتن پیاده روی منظم در کنترل سطح قند خون بسیار مفید است. برای جلوگیری از بروز عوارض مرتبط با فعالیت بدنی،حتماً باید بیمار با پزشک خود مشورت نماید.
۵- بررسی روند افزایش وزن- میزان افزایش وزن در طی دوران بارداری باید حدوداً بین ۷ تا ۱۴کیلوگرم باشد. در افرادی که بارداری را با چاقی و افزایش وزن آغاز می‌نمایند، این میزان افزایش وزن به ویژه در صورت ابتلا به دیابت بارداری باید کمترین مقدار باشد.
۶-مصرف انسولین در صورت نیاز- انسولین تنها داروی دیابتی است که مصرف آن در طی بارداری در صورت عدم کنترل قند خون توصیه می‌گردد.
۷- کنترل افزایش فشار خون بیمار
پایش قند خون
پایش سطح گلوکز خون در طی روز کمک می‌نماید تا مشخص شود که آیا برنامه غذایی و فعالیت بدنی بیمار برای کنترل قند خون وی موثر بوده است؟ و یا برای حفظ رشد و نمو صحیح در فرزند وی، نیاز به تجویز انسولین اضافی وجود دارد؟
پزشک معالج از بیمار می‌خواهد که مصرف غذای روزانه خود را یادداشت نماید.
با ایجاد خراش کوچکی در نوک انگشت با یک ابزار نوک تیز (لانست: ابزاری شبیه یک سوزن کوچک و نوک تیز که دردی به همراه نخواهد داشت) و چکاندن یک قطره خون بر روی صفحه باریک تست و استفاده از یک گلوکومتر (وسیله سنجش قند خون) می‌توان میزان قند خون خود را به راحتی تعیین نمود.
بیمار نتایج را در دفترچه گزارش روزانه خود ثبت می‌نماید و سپس ابزارهای یکبار مصرف استفاده شده مثل سر سوزن و نوار تست را دور می‌ریزد (در یک کیسه یا قوطی پلاستیکی محکم و مناسب ). بیمار باید در هنگام مراجعه مجدد به پزشک خود، دفترچه ثبت قند خونش را به همراه داشته باشد. بر اساس آن، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا قند خون بیمار به خوبی کنترل شده‌است یا خیر، و نیز می‌تواند تخمین بزند که آیا نیاز به ایجاد تغییراتی در برنامه درمانی بیمار هست یا خیر؟
در هنگام خرید گلوکومتر، پزشک یا آموزش دهنده دیابت به بیمار نشان خواهند داد که چگونه از گلوکومتر استفاده نماید. هدف از این بررسی‌ها و پایش‌ها این است که قند خون بیمار تا حد امکان، در محدوده طبیعی و مطلوب حفظ شود. مقادیر طبیعی قند خون در دوران بارداری با مواقع دیگر متفاوت است.
اگر با اجرای برنامه درمانی، نتایج مورد نظرحاصل نگردند، آن موقع پزشک انسولین درمانی را شروع می‌نماید.
رژیم غذایی
رژیم غذایی صحیح در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، چرا که رشد و سلامت نوزاد در گرو سلامت و تغذیه صحیح مادر است. یک رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری تقریباً مشابه رژیم‌های مناسب برای دیگر دیابت ها (دیابت نوع یک یا دو ) می‌باشد. به عبارت دیگر یک رژیم مناسب برای دیابت بارداری نیز شامل مصرف غذاهای سالم و پرهیز از مصرف غذاهای چرب، پر نمک و یا حاوی شکر است.
رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری شامل مصرف طیف متنوعی از غذاهای سالم است. این رژیم حاوی مقادیر مناسب از تمام گروههای غذایی (اعم از: غلات، سبزیجات، میوها، لبنیات، پروتئین و چربیهای سالم) می‌باشد. بر اساس نظر متخصصین دیابت و به ویژه انجمن متخصصین دیابت آمریکا رژیم غذایی یک فرد دیابتی با یک رژیم غذایی سالم که برای عموم جامعه توصیه می‌شود تفاوت چندانی نخواهد داشت. همه ما برای تامین و نگهداری سلامتی خود باید بیشتر از غلات سبوس دار، میوه و سبزیجات استفاده نماییم و در مقابل مصرف چربیهای اشباع شده و نیز اسید چرب ترانس را باید به حداقل برسانیم و به جای آنها از چربیهای غیر اشباع مفید نظیر امگا- ۳ و امگا-۶ و روغن زیتون بهره مند شویم.
گنجاندن اقلام فیبر دار در رژیم غذایی دیابت بارداری مفید است، و توصیه می‌شود به جای منابع کربوهیدرات ساده، از انواع غلات سبوس دار استفاده شود. اخیراً برخی پژوهشگران دریافتند که زنان مبتلا به دیابت بارداری با صرف وعده غذایی بر پایه غذاهای با نمایه گلایسمی پایین (غذاهایی که حاوی فیبر و سبوس هستند)، می‌توانند قند خون بعد از غذا را کاهش دهند. رژیم با نمایه گلیسمی پایین شامل غلات سبوس‌دار، سبزیجات و بسیاری از میوه‌جات که دارای فیبر فراوان اند، می‌باشد؛ که قند موجود در این اقلام فیبر دار یا سبوس دار به آهستگی جذب و مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد.
البته دوران بارداری، دوران خاصی است و رژیم غذایی صحیح در این دوران از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که رشد و سلامت نوزاد در گرو سلامت و تغذیه مناسب مادر اوست. لذا یک مادر باردار که دچار دیابت بارداری شده‌است باید حتماً تحت نظر یک متخصص تغذیه، از یک رژیم غذایی سالم و مناسب پیروی نماید. رژیم غذایی او باید تمام مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و نمو جنین را در برداشته باشد و به موازات آن به کنترل دیابت بارداری اش نیز کمک نماید. همچنین در صورت نیاز به مصرف انسولین در دوران بارداری، یک متخصص تغذیه می‌تواند تطابق‌های لازم بین دوز انسولین مصرفی با رژیم غذایی خانم باردار را ایجاد نماید و نکات غذایی مرتبط با بیماری را به وی آموزش دهد.